Een jaarrekening uit een andere tijd….
Voor u ligt de jaarrekening over 2019. Het was een succesvol jaar waar we met tevredenheid op terugkijken. Dat zullen we u zeker schetsen in deze inleiding. En tegelijkertijd: het is een jaarrekening uit een andere tijd. Een tijd van voor Corona, een tijd van voor de vergaande maatregelen met enorme impact op onze samenleving, een tijd waarin we de overgang aan het maken waren van ‘evenwicht’ naar ‘energie’ en waarin we nog niet het begin van een vermoeden hadden hoe ontregeld Nederland en de wereld zou raken door deze pandemie. Een tijd die niet eens zo ver achter ons ligt, maar een eeuwigheid geleden lijkt. We kijken terug naar een jaar in een andere wereld. Een wereld die (voorlopig) niet meer wordt zoals die was. En dat creëert voor ons een gevoelsmatig dilemma omdat we trots willen terugkijken op een goed jaar waarin we veel bereikt hebben. Maar we zien ook de huidige realiteit. Een realiteit met angst en onzekerheid bij mensen over hun gezondheid en hun baan of onderneming. Met zorg om hun naasten en met de worsteling om werk, thuisonderwijs voor kinderen en zorg voor anderen te combineren. En we zien ook de hartverwarmende initiatieven die ontstaan. We zien dat mensen er zijn voor elkaar en dat er nieuwe en creatieve oplossingen bedacht worden om er toch wat van te maken. Kortom: een dilemma met welke boodschap we deze jaarrekening willen presenteren. We kiezen ervoor om terug te blikken vanuit de realiteit en context zoals die vorig jaar was. Dat doet het meest recht aan het instrument van de jaarrekening waarin we verantwoording afleggen over onze prestaties in 2019. Ondanks het ongemakkelijke gevoel dat u kan bekruipen bij het lezen van deze jaarrekening.
Terugblikkend constateren we dat 2019 het jaar was waarin we daadwerkelijk het evenwicht bereikt hebben. Op financieel gebied hebben we rust en stabiliteit gecreëerd en hebben we de gemeente weggedraaid van het financiële ravijn. Door strakke sturing in alle portefeuilles hebben we zelfs een overschot gerealiseerd en consolideren we de beweging die we bij de start van onze periode hebben ingezet. De financiën van het sociaal domein zijn steeds meer in control. We hebben onze reserves veel sneller dan verwacht terug op niveau gebracht.
Naast het terugbrengen van het evenwicht in de financiën hebben we knopen doorgehakt op lastige en al jaren slepende dossiers. Denk daarbij aan het Muziekgebouw, de Vestdijk of Renescience. We hebben daarmee gedaan wat nodig was en we hebben daarmee de (mentale) ruimte gecreëerd om de blik op de toekomst te richten. Natuurlijk hebben we in onze periode stappen gezet met bijvoorbeeld de doorontwikkeling van de Brainport Nationale Actieagenda en het binden van rijk en provincie op majeure stedelijke opgaves als KnoopXL en het aanjagen van de woningbouw met behulp van de Woondeal. Opgaves die horen bij de schaalsprong van de stad en die de komende jaren onze volle aandacht vragen. Voor het sociaal domein hebben we in 2019 een onderzoek gedaan naar trends en ontwikkelingen, wat heeft geleid tot 4 ontwikkellijnen die we doorvertalen in toekomstig beleid. Maar naast oogsten van wat in het verleden gezaaid is, voelen we ook sterk de noodzaak en urgentie om te blijven zaaien: naar de toekomst kijken en richting geven aan de ontwikkeling van de stad. Met ons coalitieakkoord hebben we hier een stevige ‘energetische’ agenda voor geformuleerd waar we mee aan de slag willen. En hoewel deze coronacrisis roet in het eten lijkt te gooien, willen we toch blijven kijken hoe we vanuit deze crisis ook kansen kunnen crëeren. Vanuit onze historische traditie en in de geest van de Eindhovense veerkracht. Hier zullen wij op een later moment bij u op terugkomen.
Uiteraard rekenen we ons niet rijk. We hebben dit jaar inderdaad meevallers maar er zijn– naast de gevolgen van de coronacrisis – nog veel risico’s die ervoor kunnen zorgen dat ons positieve resultaat niet duurzaam is. Risico’s op het gebied van landelijke verdeelmodellen in het sociaal domein. Risico’s bij de herijking van het gemeentefonds, risico’s in het vasthouden en bestendigen van de effecten van onze interventies in het sociaal domein. En zoals gezegd: risico’s in de meerjarige effecten die de coronacrisis met zich meebrengt. Bij deze jaarrekening en bij de beoordeling van het rekeningresultaat past dus grote behoedzaamheid. In de financiële hoofdlijn vindt u een nadere duiding hoe dit resultaat tot stand gekomen is en krijgt u een beeld wat structurele en incidentele componenten zijn.
Los van de coronacrisis is onze afdronk van de jaarrekening dat we onomkeerbare stappen in de goede richting gezet hebben en de ergste bedreigingen afgewend hebben, dat we mooie inhoudelijke resultaten hebben bereikt en lang slepende dossiers verder gebracht hebben. En dat tegelijkertijd behoedzaamheid op zijn plaats is. Dat we een stevig rekeningresultaat realiseren, maar dat dit geen garantie is dat we in ‘veilig’ vaarwater zitten gelet op alle risico’s.
In deze bestuurlijke hoofdlijn zullen we aan de hand van ons coalitieakkoord u een beeld op hoofdlijnen schetsen wat we in 2019 bereikt hebben.
Zorgzaam en zorgvuldig
In ons coalitieakkoord hebben we de ambitie uitgesproken dat niemand door de bodem zakt. We
willen een stad zijn waar iedereen met vertrouwen de toekomst tegemoet kan zien. Een saamhorige
stad, waar we oog hebben voor alle aspecten waar inwoners mee te maken hebben, van zorg tot
werk, van wonen tot inkomen. En waarbij we samenwerken met maatschappelijke partners,
WIJeindhoven, inwoners, vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en mantelzorgers. En dit alles in het licht
van een grote financiële opgave die er lag bij de start van onze periode.
De financiële beheersingsopgave uit het coalitieakkoord hebben we gerealiseerd, mede door een ophoging van
de begroting sociaal domein. In 2019 hebben we weloverwogen en gerichte maatregelen ingevoerd om de kosten
te beheersen en we zien dat dit resultaat oplevert. We hebben budgetplafonds ingevoerd, we hebben met
aanbieders nieuwe tarieven afgesproken en we hebben het Servicebureau ingericht waardoor de toegang tot
specialistische voorzieningen Jeugd en Wmo bij de gemeente ligt. We betreuren het dat deze veranderingen ook gepaard gingen met achterstanden en we zien dat het mensen geraakt heeft. We zien het ook terug in de tevredenheidsindicatoren in de begroting.
We zijn er van overtuigd dat onze aanpak in 2019 heeft geleid tot het hervinden van een gezondere dynamiek in het sociaal domein. Dit is de basis van waaruit we inwoners kunnen ondersteunen. We hebben een aanpak gekozen die resultaat oplevert. Met daarbij voldoende ruimte om specifiek te kunnen handelen in situaties van inwoners waarvoor ons beleid onvoldoende soelaas biedt. Hiervoor hebben we een budget voor mensen met een onvoorziene zorgvraag gecreëerd en een extra risicobuffer in de begroting opgenomen voor het geval de budgetten niet toereikend zijn. Tegelijkertijd – en daar zijn we ons goed van bewust – is het bij dit soort omvangrijke operaties onmogelijk om iedereen tevreden te houden, we hebben zo goed mogelijk een maatvoering gehanteerd om de zorgkosten weer onder controle te krijgen. We zijn gezien de grote opgave tevreden waar we nu staan, maar we beseffen ons ook dat we er nog niet zijn. De beheersmaatregelen die we hebben doorgevoerd, waren gericht op de korte termijn. Maar het is belangrijk om oog te houden voor de lange termijn.
Het jaar 2019 sluiten we af met een hoger financieel rekeningresultaat dan verwacht. Een groot deel van het resultaat betreft incidentele overschotten met uiteenlopende oorzaken. Er zijn echter nog de nodige onzekerheden en daarmee financiële risico’s. Zo is het waarschijnlijk dat ook in Eindhoven op termijn een aanzuigende werking van het abonnementstarief plaatsvindt. Landelijk is er trend waarneembaar van een toenemende zorgvraag. Bovendien is de impact van corona op het sociaal domein groot en brengt dit de nodige financiële risico’s en onzekerheden met zich mee.
In 2019 hebben we de Transformatieagenda vastgesteld en daarmee de basis gelegd voor de in ons coalitieakkoord genoemde toekomstbestendige zorg. Met het vaststellen van de inkoopstrategie hebben we rust, partnerschap en ruimte voor innovatie gecreëerd zodat we daadwerkelijk samen op kunnen trekken met onze partners in het veld om tot betere resultaten voor onze inwoners te komen.
Samen met onze partners in de stad zijn we gestart met de ontwikkeling van een visie op maatschappelijke opvang. We willende uitvoering op een nieuwe manier vormgeven en – naast inzet op preventie - de behoeften van de mensen centraal stellen in plaats van het “systeem”.
In 2019 hebben we ook een doorbraak bereikt in het complexe dossier van de Landelijke Vreemdelingen Voorziening. Dit is een complex en politiek uiterst gevoelig dossier waarbij we lang met het Rijk gesproken hebben om tot een voorziening te komen die past bij onze waarden en die ons op humanitair en veiligheidsgebied een handelingsperspectief biedt om uitgeprocedeerde vreemdelingen te ondersteunen, die om uiteenlopende redenen nog niet terug kunnen keren naar het land van herkomst.
Op het gebied van mensen aan het werk helpen, hebben we in 2019 ingezet op het verbeteren van de samenwerking in de (complexe) keten van gemeente, Stichting WIJeindhoven en Ergon. Dat heeft resultaat gehad. We hebben de doelstellingen uit de begroting gehaald en de samenwerking tussen de ketenpartners is verbeterd. Stichting WIJeindhoven en Ergon doen de intake en kijken scherp wie er meteen aan het werk kan. Het werkgeversteam zorgt ervoor dat mensen dan ook daadwerkelijk snel naar werk bemiddeld worden.
Tenslotte hebben we u dit jaar de toekomstverkenning gepresenteerd voor het sociaal domein. We hebben daarin vier ontwikkellijnen geïdentificeerd. Met name het vormgeven van de multi-helix samenwerking voor sociaal-maatschappelijke vraagstukken vinden wij kansrijk en passend in de rijke traditie die Eindhoven heeft. Mede in het licht van de brede welvaartsdiscussie – nu actueler dan ooit – gaat dit interessante perspectieven geven. We constateren draagvlak bij het bedrijfsleven en het maatschappelijk middenveld om medeverantwoordelijkheid te nemen voor vraagstukken in de samenleving in de meest brede zin van het woord. We willen hier recht aan doen en gaan op zoek naar vernieuwende vormen van samenwerking voor de opgaven van onze stad en samenleving. Werken aan een gezamenlijke agenda en werkbare vormen zoeken die recht doen aan ieders rol en verantwoordelijkheid zijn hierbij rode draden. Hoe dit goed en productief te doen is nog een gezamenlijke zoektocht, maar laten we niet vergeten dat de Brainportsamenwerking ook niet van vandaag op morgen tot stand is gekomen.
2019 was voor het sociaal domein, haar partners en inwoners, een bewogen jaar waarin we zowel een betere financiële basis als een inhoudelijke en innovatieve basis voor de toekomst hebben gelegd. Ondanks dat het op onderdelen moeilijk was, zijn we trots waar we nu staan. We hopen dat, ondanks de effecten van corona, we door kunnen blijven gaan op deze ingeslagen weg en kunnen blijven investeren in verbeteringen.
Sterk en stedelijk
2019 was een heel succesvol jaar voor het versterken van het ecosysteem in de stad en het waarborgen van een goed fundament waarop de economie kan floreren. We hebben kunnen oogsten op een aantal lange lijnen en we hebben de basis gelegd voor toekomstige successen. Zonder compleet te willen zijn, willen we hier een aantal zaken noemen.
Uiteraard de verdere doorontwikkeling van de Brainport Nationale Actieagenda: ons belangrijkste instrument om als regio langjarig in gesprek te blijven met Rijk en provincie en vanuit die mainportstatus samen op te trekken in de versterking van ons ecosysteem. Dat legt ons vooralsnog geen windeieren. In 2019 is bijvoorbeeld een cyberweerbaarheidscentrum geopend op de Brainport Industries Campus en we hebben voor in totaal maximaal € 40 miljoen afspraken gemaakt voor de financiering (50% regio en 50% Rijk) van onderdelen rondom de KnoopXL (de ondergrondse fietsenkelder, HOV3 en het mogelijk maken van een directe treinverbinding met Düsseldorf). De eerste kosteninschattingen bedragen € 70 miljoen. Dit als opmaat naar een intensievere samenwerking in de ontwikkeling van dit voor Brainport cruciale gebied. We ondersteunen vanuit de gemeente de inzet op sleuteltechnologieën als 5G (uiteraard met een scherp oog op de gezondheidsaspecten en de vragen die daarover leven in de samenleving), Artificial Intelligence (de kansen, maar zeker ook de borging van publieke waarden daarbij) en Fotonica als belangrijkste voorbeelden.
Verder hebben we in 2019 met partners uitvoering gegeven aan de Regiodeal. Onder andere zijn we in 2019 samen met de gemeente Helmond, TU/e, Brainport Development en Fraunhofer Institute van start gegaan met het Urban Development Initiative dat zich richt op innovatieve, ‘smart’ oplossingen voor vraagstukken in de stedelijke omgeving. Bundelen van kennis en ervaring op het gebied van slimme stedelijke ontwikkeling gaat ons helpen in de grote opgaven die voor ons liggen op onder andere het gebied van klimaat, de energietransitie, de verdichtingsopgave en mobiliteitsvraagstukken die voortvloeien uit de schaalsprong van de stad.
In 2019 hebben we ook de Digitaliseringsnota vastgesteld en daarmee het richtinggevend kader neergelegd voor onze inzet rondom innovatieve technologieën en de toepassing daarvan voor de opgaven van de stad. Blijvende aandacht voor de ethische aspecten van technologie, inzet op excellente digitale infrastructuur en het stimuleren van digitalisering voor het MKB staan daarbij voorop.
De Regiodeal is voor ons een belangrijk instrument om te investeren in ons voorzieningenniveau. Het profiteren van alle Eindhovenaren staat hierbij voorop, zoals de investeringen in de Tongelreep en het Urban Sports Park laten zien. Broodnodige impulsen in de cultureel-creatieve infrastructuur, zoals het TAC helpen daar ook bij. We maken daar de verbinding tussen cultuurhistorie en ruimte voor starters die ook nog als aanjager fungeert voor een prachtige gebiedsontwikkeling in het hart van de stad. En daarmee versterkend werkt voor de ontwikkeling van KnoopXL.
Als het om gebiedsontwikkelingen gaat, is natuurlijk de transformatie van Mariënhage met de oplevering van DomusDela een hoogtepunt in 2019. Een belangrijk historisch gebied in Eindhoven komt daarmee beschikbaar voor het brede publiek. Op Strijp-S is in 2019 flink doorgebouwd en zijn een aantal mooie ontwikkelingen van start gegaan zoals de Trudotoren en Haasje Over. Het NRE-terrein is een volgende fase ingegaan in zijn ontwikkeling naar een bruisende nieuwe wijk in het hart van de start. De vastgoedmarkt in Eindhoven is booming en dat hebben we in 2019 dan ook teruggezien in de resultaten van het grondbedrijf dat een flinke bijdrage heeft geleverd aan het rekeningresultaat. We hebben een uitgebreid samenspraakproces in gang gezet rondom de Omgevingsvisie zodat we ook in de toekomst een gedragen beeld hebben voor onze toekomstige ontwikkeling van de stad.
In 2019 hebben we een begin gemaakt met de herprogrammering van onze bedrijventerreinen. Dat doen we samen met de gemeenten in het stedelijk gebied en is natuurlijk nu actueler dan ooit. De aantrekkelijkheid van de regio als vestigingsplaats staat of valt met het bieden van optimale vestigingsmogelijkheden die toegesneden zijn op de behoeften van het voor deze regio belangrijke bedrijfsleven. De Brainport Innovation Campus is daarin een mooie nieuwe parel. Deze is op 3 oktober jl. officieel geopend door de koning. We hebben de ‘lessons learned’ van de ontwikkeling van de eerste fase van BIC in beeld gebracht en gebruiken die voor de verder ontwikkeling van deze voor de maakindustrie strategische locatie.
Op het gebied van mobiliteit en bereikbaarheid hebben we in 2019 het nodige bereikt. In het oog springend is natuurlijk de afronding van het proces rondom Eindhoven Airport. Er is veel draagvlak voor de gekozen richting en daarmee ligt er een goed fundament om een nieuwe fase in te gaan met de ontwikkeling van onze luchthaven. Ook zijn we constructief in gesprek gegaan over de mogelijkheden om dividend uit te keren aan de aandeelhouders in het licht van de nieuwe afspraken.
In het afgelopen jaar zagen we – onder andere door de gunstige economische ontwikkeling – een toenemende druk op alle vervoersmodaliteiten. Het werd drukker op de weg en op het spoor en de bezettingsgraad van bussen nam flink toe. Mede onder invloed van de afspraken die we gemaakt hebben over de bereikbaarheid van de Run / ASML met de werkgeversbenadering als belangrijke component daarin, zagen we een groei van verzoeken van werkgevers die met ons willen kijken hoe de duurzame bereikbaarheid van de werklocaties verbeterd kan worden. Onder andere is besloten tot een gezamenlijk onderzoek van overheden en werkgevers in de regio om de mogelijkheden van collectief vervoer te onderzoeken (in de geest van de vroegere VIPRE-bussen). Mooi om te zien dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen op dit maatschappelijk vraagstuk en een goed voorbeeld van de bijdrage van het bedrijfsleven aan de brede welvaart in de regio.
Zelf hebben we in 2019 het nodige gerealiseerd om de balans tussen bereikbaarheid en leefbaarheid van de stad te verbeteren: de tunnel bij de Montgomerylaan is opgeleverd, er is een flink stuk van de Vestdijk opnieuw ingericht, intelligente verkeerslichten zijn geplaatst aan de noord-west kant van de stad en er wordt onderzoek gedaan naar betere doorstroming op de A2/N2. Afgelopen jaar heeft het college het plan autoluwe binnenstad gepresenteerd. Een samenhangend pakket van maatregelen geeft een balans op de ring, radialen en in onze binnenstad. Een pakket waardoor de (binnen)stad bereikbaar blijft, maar aantrekkelijker en leefbaarder wordt voor de toekomst. Daarnaast hebben we ingezet op slimme en duurzame mobiliteit: kaders voor deelmobiliteit en apps zijn daarbij praktische instrumenten. Met het ITS-congres en met het binnenhalen van het Europese EIT Urban Mobility staan we stevig op de kaart als stad die slimme en duurzame mobiliteit hoog in het vaandel heeft.
Bereikbaarheid is een zaak van lange adem. Al jaren zetten we in op verbetering van regionale en internationale connectiviteit. We blijven daarvoor lobbyen omdat het cruciaal is voor het toekomstig succes van de stad. En met onze lobby’s in Den Haag en Brussel boeken we daarin gestaag resultaten. Over de internationale spoorverbinding naar Düsseldorf zijn inmiddels concrete afspraken gemaakt en we trekken gezamenlijk op met Rijk en provincie in de ontwikkeling van KnoopXL waar wonen, stedelijke ontwikkeling en multimodale bereikbaarheid samenkomen. Sinds 1 december spreken we ook van Eindhoven Centraal als symbolische herkenning van het groeiende belang van Eindhoven. Bereikbaarheid gaat voor ons ook over wijken en buurten. Aandacht voor verkeersveiligheid, bijvoorbeeld rondom scholen, en streven naar noodzakelijke gedragsveranderingen hebben ook onze volle aandacht gehad in 2019.
Frisse lucht en nieuwe energie
Het klimaat heeft ons in 2019 een flinke strop opgeleverd. We hebben ruim een miljoen euro aan stormschade gehad en de bestrijding van de processierups heeft extra geld gekost. We zien een trend van stijgende kosten die samenhangen met hitte, droogte, storm en plaagdieren. Dit is toe te rekenen aan de klimaatverandering.
Tegelijkertijd hebben we in 2019 niet stilgezeten. We hebben van de crisis van de stormschade een kans gemaakt door een ambitieus plan van aanplant op te stellen waarin we ons groen klimaatbestendiger maken met aandacht voor biodiversiteit en het voorkomen van plaagdieroverlast (bijvoorbeeld geen eiken die rupsen aantrekken). Op het gebied van de energietransitie zijn met pioniersbuurten aan de slag gegaan. In twee van de drie wijken zijn in 2019 buurtplannen opgeleverd. Er is veel kennis en ervaring opgedaan in de samenwerking met de woningcorporaties en (via Buurkracht) met bewoners in het proces om woningen van het gas af te krijgen. Zelf hebben we in 2019 het goede voorbeeld gegeven door het slim verduurzamen van ons eigen vastgoed (we hebben onder andere ruim 8000 zonnepanelen op onze panden gelegd en ruim €5,5 miljoen SDE+ subsidie voor binnengehaald). We stellen onze kennis en ervaring op het gebied van inkoop, aanbestedingen en subsidieverwerving actief beschikbaar aan onze partners (zoals scholen, maatschappelijke organisatie en bedrijven) om de verduurzaming op die manier een impuls te geven. In 2019 hebben we de uitgangspunten warmtetransitie opgeleverd. Deze schetst hoe de alternatieve warmtevoorziening van Eindhoven er uit kan gaan zien, gedifferentieerd per buurt of woningtype en in de tijd. We hebben vorig jaar € 2 miljoen subsidie binnengehaald voor energiebesparing en het Warmtecongres dat we in november organiseerden heeft veel energie losgemaakt.
Kortom: met bescheiden eigen middelen zetten we toch flink wat beweging in gang. We hebben veel inzicht gekregen in de aard en complexiteit van de vraagstukken en hoe moeilijk het is om substantiële stappen te zetten. We hebben daarbij last van de terughoudendheid van het Rijk en de manier waarop ze bijvoorbeeld de € 100 miljoen rijksmiddelen voor energietransitie verdeelt onder de gemeenten. Omdat de verdeling niet gekoppeld was aan inwoneraantal, maar een gelijk bedrag per gemeente, zette dit voor Eindhoven relatief te weinig zoden aan de dijk. Het is een dilemma hoe hiermee om te gaan. In hoeverre zie je je lokale verantwoordelijkheid hierin en in hoeverre kan je die daadwerkelijk waarmaken. Energietransitie is ons inzien een opgave van nationaal belang.
Naast de inzet op klimaat en energie is het voor 2019 zeker nog vermeldingswaardig dat we met het tekenen van de overeenkomst rondom Aireas 2.0 stappen gezet hebben in het beter in beeld brengen van de luchtkwaliteit in stad en regio. Met innovatieve meetapparatuur krijgen we steeds meer zicht op de vervuiling door ozon, stikstof en (ultra)fijnstof. Doel is om inzicht te krijgen in de concentratie en de bronnen van luchtvervuiling. We zien in de cijfers terug dat dit ook een bron van ongerustheid voor veel inwoners is.
We zetten samen met bewoners in op het vergroenen van de wijken en buurten. Met operatie Steenbreek hebben we in 2019 flinke stappen gezet en heel wat vierkante meters verharding groen gemaakt. Actieve bewoners, zoals op de Zwaluwstaartweg of de Boschdijk zorgen voor groenere buurten met meer biodiversiteit.
De problematiek rondom illegale bijzet van afval kan in deze jaarrekening niet onbenoemd blijven. Dit is een hardnekkig vraagstuk waarin Eindhoven zeker niet uniek is. Het is een veelkoppig monster omdat de achtergrond en aanpak maatwerk per locatie vraagt. In ieder geval is het voor ons een belangrijke reden om ons – ook naar aanleiding van de besluitvorming over Renescience – te bezinnen op een nieuwe en brede aanpak rondom afval. We zien daarbij dat de hoeveelheid restafval per Eindhovenaar nog steeds relatief groot is en dat zullen we naar beneden moeten brengen.
Stad met een groot hart
Met de bouw van bijna 3000 woningen is 2019 een succesvol jaar. Het bouwoffensief heeft zijn vruchten afgeworpen en we hebben laten zien dat we in staat zijn om daadwerkelijk te versnellen. Op veel plekken in de stad zijn nieuwe woningen gerealiseerd. Mooi voorbeeld hierbij is het Vogelzangterrein waar al 20 jaar niets gebeurde. Op het voormalige slachthuisterrein zijn in korte tijd 300 tijdelijke woningen gerealiseerd. In 2019 hebben we als Stedelijk Gebied met het Rijk de Woondeal gesloten, die een flinke impuls gaat geven aan de woningbouwproductie, de transformatieopgave in de KnoopXL en de integrale wijkaanpak in Woensel-Zuid.
Voor de binnenstad is in 2019 het startschot gegeven voor Open Eindhoven. We creëren met deze transformatie van de binnenstad meer ruimte voor voetgangers en fietsers. Toevoegen van groen en investeren in ondergrondse waterberging maakt de binnenstad klimaatbestendiger en aangenamer om in te verblijven. De herinrichting van de Vestdijk en van het Clausplein smaken naar meer. Met de keuze voor de door AtelierNL ontworpen stenen krijgen we een echte Eindhovense bestrating in de binnenstad. Sowieso was 2019 een goed jaar voor de binnenstad. Onder andere zagen we dat in een flinke stijging van het aantal hotelovernachtingen. Met de Verlaatjes leveren we onze bijdrage aan een bruisend uitgaansleven waarbij we oog hebben voor de belangen van de (groeiende groep) binnenstadbewoners. Het erfgoed in de binnenstad heeft een impuls gekregen. Natuurlijk door de openstelling van het vernieuwde Mariënhage, maar ook doordat we stimuleren om de oude gevels in de binnenstad terug te brengen naar hun oorspronkelijke staat. Eindhoven is een stad van de toekomst maar ons verleden moeten we koesteren. Wel zien we dat het aantal deelnemers aan activiteiten van het Erfgoedhuis achter blijft bij de verwachting en het rapportcijfer voor cultureel erfgoed nog wel wat hoger mag.
Op het gebied van cultuur hebben we in 2019 een solide fundament gelegd voor de komende jaren. De positieve evaluatie van de stichting Cultuur laat zien dat er breed draagvlak is voor de manier waarop we cultuur in Eindhoven georganiseerd hebben. We zien een stijging van de tevredenheid over het cultuuraanbod in Eindhoven. Er heeft besluitvorming plaatsgevonden over het nieuwe Cultuurplan voor de periode 2021 – 2024 en alle subsidiekaders tot 2024 zijn door de raad vastgesteld. Hetzelfde geldt voor het Atelierbeleid. Dit is de basis voor inzet van Regiodeal-middelen voor ateliers en maker spaces. We hebben in 2019 het fundament gelegd voor het future lab voor design en technologie COMPLEX. Hiervoor is inmiddels een aanvraag bij de Raad van Cultuur ingediend om opgenomen te worden in de nationale culturele basisinfrastructuur. Eindhoven is bij uitstek een evenementenstad. Door het jaar heen is er veel te doen. Evenementen zoals Gestels Hoogtij of Woensel Westival zorgen voor levendigheid in de wijk. Muziekliefhebbers zijn aan hun trekken kunnen komen met Hidden Garden of NOX in de Woods. En uiteraard hebben we in 2019 met volle teugen kunnen genieten van grote evenementen als GLOW en de Dutch Design Week, die drukker waren dan ooit.
Met het IHP hebben we in 2019 flinke slagen gemaakt. Het IHP Primair Onderwijs is op hoofdlijnen door de raad goedgekeurd en we hebben een lange impasse doorbroken bij het IHP voor het Voortgezet Onderwijs. Ook kon de start gemaakt worden met de lang besproken nieuwbouw van de Rungraaf en de Korenaer waar de gemeente bouwheer is. Met de onderwijsinstellingen hebben we daarnaast een Lokale Educatieve Agenda in 2019 vastgesteld met daarin afspraken over onder andere kansgelijkheid in het onderwijs, veiligheid op het MBO en de school als logische vindplaats voor jeugdvraagstukken. De zomerschool is in een nieuwe jas gestoken en we hebben samen met de bibliotheek en het Stercollege een stadsplan laaggeletterdheid gemaakt met concrete acties voor de komende vier jaar om laaggeletterdheid te verminderen. De raad heeft de plan Onderwijs-Arbeidsmarkt vastgesteld. Met het groeiende aantal zogenaamde hybride leeromgevingen van onder andere Fontys op Strijp-T en Summa op de Brainport Innovatie Campus geven we onze jongeren een vliegende start op de arbeidsmarkt. En we hebben alle onderwijzers in Eindhoven op de Dag van de Leraar het lerarencompliment aangeboden: een gratis bezoek aan het Philipsmuseum.
We hebben in 2019 lastige en langlopende dossiers afgerond zoals de sluiting van Wodan, de verplaatsing van RPC en het dossier van sporthal Eckart Almonte. Door verplaatsing van Almonte kan de sporthal gesloopt worden en kan begonnen worden met de langverwachte en dringend noodzakelijke nieuwbouw van basisschool de Tweelingen. We hebben afspraken gemaakt over een breder en multifunctioneler gebruik van sportaccommodaties zodat deze ook gebruikt kunnen worden voor bijvoorbeeld kinderopvang, huiswerkbegeleiding of taalonderwijs. Met de extra gelden die de G5-steden hebben gekregen uit het nationaal sportakkoord hebben we gewerkt aan een lokaal sportakkoord zodat we sport en beweging dit jaar een flinke impuls kunnen geven. In de realisatie zien we dat het aantal projecten in de openbare ruimte waar sport en beweging in het ontwerp wordt meegenomen iets achter blijft bij de begroting. Tegelijkertijd zien we dat het ruimte maken voor sport en bewegen steeds meer onderdeel wordt van het reguliere beleid. We hebben het aantal buurtsportcoaches uitgebreid. Die zetten we in bij onderwijsinstellingen en verenigingen. De eerste Padelbaan is geopend in Eindhoven en tennisverenigingen hebben het onderhoud van een banen overgenomen. Uiteraard hebben we ook ingezet op het binnenhalen van aansprekende sportevenementen zoals het Olympisch kwalificatietoernooi (OKT) beachvolleybal en het OKT zwemmen. We ondersteunen de ambitie om Formule E naar Eindhoven te halen en het bid om speelstad te worden bij het UEFA Women’s Champions League Finale in 2023.
In 2019 is ingezet op uitvoering van de reguliere basistaken en de in het beleidskader vastgestelde prioriteiten. In aanvulling op reeds beschikbare middelen is met aanvullend incidenteel budget nog zo veel als mogelijk uitvoering gegeven aan de veiligheidsaanpak. Met ingang van 2020 zijn structureel extra middelen voor veiligheid in de begroting beschikbaar gesteld waarmee we zorgen voor de noodzakelijke versterking van de uitvoeringskracht ten behoeve een toekomstbestendige veiligheidsaanpak (basis op orde).
Eindhoven wordt steeds grootstedelijker en internationaler. Een groeiend aantal veiligheidsvraagstukken vroeg in 2019 veel aandacht en inzet. Zo was er een groeiend aantal grootschalige evenementen, een toename van het aantal betogingen en demonstraties en was het aantal liquidaties hoog. Deze ontwikkelingen laten zich over het algemeen moeilijk plannen en leggen een groot beslag op de beschikbare capaciteit en vragen om tussentijdse herprioritering.
Er is fors geïnvesteerd op de doorontwikkeling van het informatiegestuurd werken, wat resulteert in een betere verwerking van de geanalyseerde data in de vorm van dashboards waarmee we focus konden aanbrengen in de uitvoering van de beleidsthema’s. Ook is extra aandacht besteed aan de informatiedeling tussen de gemeente en ketenpartners, al dan niet in samenwerkingsverbanden.
De gebiedsgerichte veiligheidsaanpak resulteerde in verschillende handhavingsacties.
Daarnaast
Naast de mooie resultaten die we in de stad gerealiseerd hebben in 2019 willen we ook een aantal zaken die de interne organisatie betreffen niet onvermeld laten. Ook in 2019 hebben we strak gestuurd op inhuur en zijn we binnen de normen gebleven. Ook het ziekteverzuim is over de gehele linie omlaag gegaan. We zijn er conform ons streven in geslaagd om in het beste kwartiel van de Nederlandse gemeente te zitten. We zien daarbij een groeiende aandacht in de organisatie voor diversiteit en verjonging van het personeelsbestand. Ook daar zijn we op de goede weg.
We hebben in 2019 verder gewerkt aan de verdere digitalisering van onze dienstverlening. Van digitaal loket tot en met BuitenBeter-app: onze digitale overheid werkt steeds beter. Aandacht voor het gebruik van heldere taal en voor mensen die minder digitaal vaardig zijn, maakt daar onverkort deel van uit.
We volgen nauwgezet de mogelijkheden en kansen die digitale interacties met zich meebrengen. Juist deze crisis geeft de noodzaak tot verdere digitalisering een impuls. En hoewel we stappen gezet hebben in de digitalisering van onze dienstverlening naar inwoners, ligt er nog een grote uitdaging in de digitalisering van onze interne processen, data en systemen. Daar zal de komende jaren een flinke slag gemaakt moeten worden om de basis op orde te brengen en de snelle ontwikkelingen in de buitenwereld bij te kunnen houden.
Tenslotte
Zoals aangegeven in de inleiding is het bijna ongemakkelijk om de mooie resultaten van 2019 op waarde te schatten in de huidige tijd. In de logica van ons coalitieakkoord waren we toe aan ‘energie’ en had 2020 een jaar van oogsten moeten worden. De coronacrisis heeft lelijk roet in het eten gegooid. 2019 was het 75-jarige jubileum van onze bevrijding en 2020 had een feestjaar moeten zijn omdat Groot-Eindhoven 100 jaar bestaat. Maar we zitten nu in een tijd die veel onzekerheid met zich meebrengt, een tijd waarvan we nog niet kunnen inschatten wat de gevolgen gaan zijn voor de stad en haar inwoners en ondernemers. Doordat we financieel in evenwicht zijn geraakt kunnen we als gemeente misschien een (klein) stootje hebben, maar we maken ons zorgen over de impact van de crisis en de gevolgen daarvan voor de komende jaren. We houden scherp vinger aan de pols en zullen stap voor stap handelen met de kennis die we op dat moment hebben. En dit alles in het rotsvaste vertrouwen dat Eindhoven en de Eindhovenaren de veerkracht hebben om ook deze crisis het hoofd te bieden.