Bedrijfsvoering
Als gemeentelijke organisatie werken we met de ISO 26.000 als handvat voor een duurzame bedrijfsvoering. Over de resultaten wordt jaarlijks gerapporteerd in een duurzaam jaarverslag (als onderdeel van het sociaal jaarverslag).
Eigen wagenpark en zakelijke kilometers
In 2019 zijn zowel de voertuigen van Stadstoezicht, de auto van de burgemeester als de verhuisdienst duurzaam aanbesteed. De vijf nieuwe voertuigen van Stadstoezicht zijn duurzamer, innovatiever en herkenbaarder dan hun voorgangers, die eveneens elektrisch waren.
De auto van de burgemeester is vervangen door een elektrisch exemplaar.
Het bedrijf dat verantwoordelijk is voor de verhuisdiensten zal vanaf nu gebruikmaken van elektrische voertuigen.
Voor wat betreft de zakelijke kilometers, doen we mee als één van de nationale MaaS-pilots (Mobility as a Service) van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Via een digitaal platform kan de medewerker in 2020 een duurzame dienstreis plannen, boeken en betalen. Openbaar vervoer, eigen fiets of e-bike, deelfietsen, elektrische dienstauto’s en elektrische deelauto’s: alles via één app en op basis van persoonlijke voorkeuren. In november 2019 hebben we samen met de partners ASML en Brainport een MaaS dienst verlener gekozen. Ook de toekomstige gebruikers zijn betrokken geweest bij het maken van deze keuze.
Eigen vastgoed
Het contract met Impuls (het consortium dat de gebouwen waar we als gemeentelijke organisatie zelf inzitten renoveert, verduurzaamt en onderhoudt) loopt voorspoedig. Zo is het gasverbruik in 2019 ruim gehalveerd waardoor we 100 ton CO2 bespaard hebben. De duurzame upgrade van het Stadhuis is uitgevoerd volgens plan en is inmiddels bijna klaar. Veel materiaal is hergebruikt zoals de banken van het bedrijfsrestaurant, de tafels van de fractiekamers, diverse fauteuils en lamellen. Nieuw toegevoegd materiaal is duurzaam, bv gemaakt uit cacaodoppen, bamboe of PET-flessen en daarmee circulair.
In 2019 hebben we 3259 zonnepanelen op ons vastgoed gelegd met een totaal vermogen van bijna 1 miljoen kwh. Dat is te vergelijken met het stroomgebruik van meer dan 300 huishoudens.
Afval
In 2019 hebben we ons afval opnieuw aanbesteed. Het bedrijf Van Happen sorteert afval voor hergebruik bij de bron door de inzet van innovatieve sorteerlijnen. Zij stimuleren duurzaamheid ook middels een boom-donatieproject, waarbij bomen worden geplant in Costa Rica en in Nederland.
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI)
Een mooi resultaat van MVI in 2019 is de borging van MVI in organisatie en het monitoren van onze MVI-resultaten. Beide zaken zijn gerealiseerd door middel van het invoeren en implementeren van de landelijke benchmarktool de MVI ZET (Zelf Evaluatie Tool). Deze tool maakt het mogelijk onze
MVI ambities vast te leggen en deze te vergelijken met onze MVI-resultaten binnen aanbestedingstrajecten. Het toepassen van de tool binnen de inkoopteams (Lead Buyer Teams) geeft
een mooie indicatie over de borging van MVI binnen de inkooporganisatie. Zo werd de tool eind 2019 voor 78% toegepast en ingevuld. Dit percentage laat een stijgende trend zien, t.o.v.
een percentage van 57% medio 2019. De monitor levert ook andere belangrijke informatie. Van de in totaal 140 Europese aanbestedingen zijn de volgende criteria uitgevraagd: 109 keer milieu; 73 keer Social Return on Investment; 55 keer internationale sociale voorwaarden (arbeidsvoorwaarden en naleven van mensenrechten in de keten); 47 keer circulariteit; 8 keer innovatie en 27 keer MKB-vriendelijk.
Energietransitie
TransitieVisieWarmte (TVW)
Eind 2019 hebben we de warmtevisie 2020 opgeleverd. De warmtevisie is opgesteld met inbreng van de woningbouwcorporaties en andere partijen en is een voorloper van de TransitieVisie Warmte die eind 2021 door de gemeenteraad vastgesteld moet worden. In de warmtevisie zijn al enkele uitgangspunten voor de warmtetransitie vastgelegd en wordt de Eindhovense situatie t.a.v. warmte op hoofdlijnen in kaart gebracht.
Pioniersbuurten aardgasvrij
In ruim anderhalf jaar tijd is samen met de bewoners van ’t Ven, de Generalenbuurt en de Sintenbuurt gekeken naar de mogelijkheden om toe te werken naar een aardgasvrije buurt.
In dit traject is samengewerkt met Buurkracht en het online platform Omons. Buurkracht begeleidt de buurten. In Omons hebben inwoners kunnen aangeven welke maatregelen zij willen nemen. Op basis hiervan wordt gekeken of bepaalde maatregelen ook sámen genomen kunnen worden.
Gebleken is dat in de Sintenbuurt en de Generalenbuurt volledig zonder aardgas wonen op dit moment een brug te ver is. De conclusie is dat het voor deze buurten het meest zinvol is om wel alvast voorbereidende maatregelen te treffen voor een aardgasvrije toekomst. Dit betekent maatregelen die ‘altijd goed’ zijn (‘no regret maatregelen’). In de praktijk betekent dat: de warmtevraag terugdringen, bijvoorbeeld door te isoleren. Andere maatregelen zijn bijvoorbeeld bij verbouwingen of renovaties overgaan op elektrisch koken. Of als de cv-ketel aan vervanging toe is, kijken of een warmtepomp een alternatief kan zijn.
’t Ven is, naast pionierbuurt ook een landelijke Proeftuin Aardgasvrije Wijk. In deze buurt is het wellicht mogelijk om het warmtenet uit Meerhoven uit te bereiden naar de woningen in de buurt. Voor een zorgvuldig onderzoek om te kijken of een warmtenet mogelijk is, is (onderzoeks)tijd nodig. Daar wordt vanuit het Duurzaamheidspact (samenwerkingsverband tussen de woningbouwcorporaties, gemeente en de huurdersvertegenwoordiging) intensief aan gewerkt. Een warmtenet is namelijk pas rendabel als er een bepaalde hoeveelheid woningen hierop aangesloten gaat worden. Daarvoor is ook het woningbezit van de corporaties van groot belang.
Regionale Energie Strategie (RES)
In 2019 is samen met de 20 andere gemeenten in de regio, de provincie, het waterschap en ENEXIS gewerkt aan het concept voor de RES in de MRE (Metropool Regio Eindhoven). Het opstellen van een RES is een afspraak die gemaakt in het landelijk klimaatakkoord. De concept-RES is ver gevorderd en zal 1 juni 2020 worden ingediend. De belangrijkste onderdelen van de RES zijn de aantallen en globale zoekgebieden voor de in de regio te plaatsen windmolens en zonneparken. Daarnaast levert de RES input voor de TransitieVisiesWarmte die de gemeenten moeten opstellen en bundelt het de meest effectieve aanpakken voor energiebesparing
Green Deal Zorg
In 2019 heeft het Catherina ziekenhuis in het kader van de Green Deal Zorg het bronzen keurmerk van de Milieuzorgthermometer gehaald. Libra heeft zilver gehaald en werkt hard aan het behalen van goud begin 2020. De GGzE staat aan de vooravond van brons en Archipel en Vitalis zijn goed op weg naar brons. Hiermee behalen ze niet alleen meer dan de wettelijke eisen op gebied van energie, maar scoren zij goed op een breed scala aan duurzaamheidsonderwerpen.
De cohesie die het afgelopen jaar ontstaan is bij de partijen van de green deal Zorg heeft geleid tot voorbereidingen voor een nieuwe bredere green deal Zorg, na het verstrijken van de huidige periode.
Als gemeente hebben we hierin de rol van coördinator, organisator en ondersteuner.
Groene Zone
Onder de vlag van de Groene Zone (het project voor particulieren om geheel ontzorgd zonnepanelen aan te kunnen schaffen) zijn inmiddels 416 installaties bij bewoners geplaatst. Dit komt overeen met 1,3 miljoen kWh. Ook zijn er 9 informatieavonden gehouden in de tweede helft van 2019. Deze hebben het project een boost gegeven en zullen in 2020 worden voortgezet.
Woningbouw
In de eerste helft van 2019 was de gemeente voorzitter van het Duurzaamheidspact, de samenwerking met de woningbouwcorporaties en de huurdersvertegenwoordiging PEKT. Die periode stond in het teken van samenwerking op gebied van circulaire economie. Zo is er gewerkt aan circulaire uitvragen voor isolatiemateriaal. Daarbij voortbordurend op de ‘menukaarten’ die al eerder in het kader van ’t Pact gezamenlijk opgesteld zijn. Ook is er gewerkt aan gezamenlijke opdrachten tot circulair slopen.
Ook bij de totstandkoming van de warmtevisie2020 is samengewerkt. Net als in de pionierbuurten ’t Ven, Generalenbuurt en Sintenbuurt en ook de eerste stappen naar de volgende pionierbuurt worden gezamenlijk gezet.
Energiebox
Een ander concreet project in het kader van de samenwerking in het Pact is het project energiebox. In dat project is een aantal 55plussers ‘uit de kaartenbak’ opgeleid tot energiecoach. De coachen komen op verzoek langs bij geïnteresseerde bewoners. Zij nemen een ‘energiebox’ mee bij hun bezoek. In de energiebox zitten concrete instrumenten om energie in de woning te besparen zoals spaarlampen en radiatorfolie. Gemiddeld levert dat per jaar €50,- besparing op voor een huishouden. Het advies en de energiebox zijn gratis voor de bewoner. In december 2019 zijn 3 coaches van start gegaan in Genderdal en hebben tot nu toe 70 adviezen gegeven.
Industrie
Er ligt een plan van aanpak voor de komende 3 jaar om een energieplatform op Flight Forum uit te rollen. Idee is om alle platte daken vol te leggen met zonnepanelen en de energie uit te wisselen en te verhandelen met de kantoorpanden in het gebied. Hierdoor zal er 15 miljoen duurzame kWh worden opgewekt.
Op de Hurk is een start gemaakt met ondernemers om de Hurk te verduurzamen. Er is een zonnepanelen collectief gestart en er is subsidie aangevraagd voor 3200 zonnepanelen. Deze zullen in 2020 worden gelegd. Ook zijn er netwerkbijeenkomsten gehouden om elkaar te inspireren. Er zijn energiescans aangeboden en er hebben gesprekken plaats gevonden over warmte uitwisseling.
Uiterlijk per 1 juli 2019 moeten bedrijven voldoen aan de informatieplicht energiebesparing (bedrijven met een bepaald energieverbruik moeten aangeven welke maatregelen ze in het kader van energiebesparing nemen). Tot dat moment voldeed maar een klein deel van de bedrijven aan de informatieplicht. In september is daarom een start gemaakt met achterhalen welke bedrijven in Eindhoven hieraan moeten voldoen en vervolgens bij die bedrijven toezien op voldoen aan de informatieplicht. Begin 2019 waren van 2100 bedrijven uit ons bedrijvenbestand nog geen energie gegevens bekend. Bij regulier milieutoezicht in 2019 werd energie altijd meegenomen.
Duurzame mobiliteit
In de verduurzaming van mobiliteit maken we onderscheid naar verminderen, veranderen en verschonen van mobiliteit. Wat betreft de eerste twee sporen verwijzen we naar de resultaten die in het programma verkeer en vervoer worden beschreven.
In het voorjaar van 2019 is de Agenda Deelmobiliteit vastgesteld. Deelmobiliteit kan een bijdrage leveren aan de mobiliteitstransitie doordat het zorgt voor het verminderen van autokilometers, afname van autobezit en daardoor minder benodigde parkeerruimte. De Agenda Deelmobiliteit stelt kaders voor aanbieders van deelmobiliteit in Eindhoven die ook gelden voor de MaaS-pilot.
Op het gebied van laadinfrastructuur heeft het college het ‘Plan van Aanpak Uitvoeringsplan inzake laadvoorzieningen voor elektrische voertuigen’ vastgesteld. Om elektrische voertuigen te voorzien van de benodigde stroom is beschikbaarheid van (voldoende) laadvoorzieningen essentieel. Het nu opgestelde uitvoeringsplan beschrijft de manier waarop we in Eindhoven willen omgaan met de laadvoorzieningen. Door het bieden van een goede laadinfrastructuur stimuleren we het elektrisch rijden. Het plan geeft de handvatten voor nadere uitwerking van de ontwikkeling van een goed afgestemd netwerk van laadvoorzieningen voor/in Eindhoven.
Op 11 november is het Besluit tot wijziging van het Reglement verkeersregels en verkeerstekens/RVV 1990/Harmonisatie Milieuzones gepubliceerd in het Staatsblad. Deze wijziging zorgt voort een landelijk geldende uniforme aanpak van de bestaande milieuzones. Op grond van het nationale klimaatakkoord (juni 2019) worden nadere afspraken gemaakt met 30-40 gemeenten over het instellen van een nul-emissiezone voor stadslogistiek in 2025.
Circulaire economie
Onder de vlag van de pilot circulaire straten zijn in 2019 2 straten onder begeleiding van een adviesbureau aangepakt vanuit circulaire principes. In 1 geval ging het om deklaagvervanging en in het andere geval om herinrichting van een straat. In beide gevallen bleek dat er, zonder het bewust zo te noemen, al veel op een circulaire manier opgepakt werd. Om te specificeren wat circulair in concrete situaties inhoudt, heeft het bureau een rapportage opgesteld. Daar waar dat nog niet bekend was, is subsidie voor onderzoek hiernaar aangevraagd en verkregen.
Over het algemeen is de aanschaf van de circulaire materialen zoals biobased verharding in eerste instantie duurder dan standaard materiaal. Echter is er een langere levensduurverwachting zodat deze op den duur wel goedkoper kunnen zijn. Opgedane ervaring wordt meteen toegepast.
In 2019 vond de ‘Circular Challenge’ plaats in Eindhoven. Vier Eindhovense partijen (Cure/gemeente Eindhoven, Woonbedrijf, Archipel en het Catharinaziekenhuis) deden mee. Studenten van verschillende studies gingen een aantal weken onder begeleiding aan de slag met het bedenken van oplossingen voor door de bedrijven aangedragen afvalproblemen.
Duurzame ruimtelijke ontwikkeling
Bij de grote ruimtelijke ontwikkelingen in de stad, zoals BIC, Knoop XL, District E, VDMA, Emmasingelkwadrant en Campina is bijzondere aandacht besteed aan het thema duurzaamheid. Dat varieert per locatie van specifieke energievisies tot een toetsingskader voor duurzaamheidsprestaties en van uitvragen op duuraamheidsthema’s tot vertaling van een masterplan in concrete duurzaamheidsmaatregelen.